 |
|
| Ñâÿòû âîñåí³ Ñâÿòà ïåðøàãà çâàíêà. Ñâÿòà ïåðøàãà çâàíêà 1. Ïåðøàâåðàñí¸¢ñê³ÿ çàãàäê³ ³ âåðøû. Äçåíü Íàcòà¢í³êà. "Àäç³íàÿ ìàÿ..." Áàãà÷. Áåëàðóñê³ óðàäæàé. Âîñåíü ïðûéøëà ³ ïðûíåñëà äàðû. Âîñåíüñê³ÿ ñâÿòû. Äàðû âîñåí³. Äçÿäû. Çàëàòàÿ âîñåíü. Ìàìà, ìàìà÷êà, ìàòóëÿ... Ìàìà – ìàòóëÿ ÷àðî¢íàå ñëîâà... Ìóçû÷íû ê³ðìàø Î, âîñåíüñê³ óçðîñò!... Ñâÿòà Óðàäæàþ. Ñâÿòû âîñåí³. Ó ãîñö³ äà âîñåí³. "ß õà÷ó, êàá æûëà òû çà¢ñ¸äû!" Êàëÿäû Íîâû ãîä Âÿñíîâûÿ ñâÿòû Âÿñíîâûÿ ñâÿòû 1 Äçåíü ïåðàìîã³ Âûïóñêíû Ëåòí³ÿ, êóïàëüñê³ÿ Ïðà ìîâó Þá³ëå³ âÿäîìûõ ëþäçåé Ðîçíûÿ |
Òàööÿíà ÀÍÀÐβ×, âûêëàä÷ûê áåëàðóñêàé ìîâû ³ ë³òàðàòóðû âûøýéøàé êàòýãîðû³ ˳äñêàãà äçÿðæà¢íàãà ïåäàãàã³÷íàãà êàëåäæà. "Àäç³íàÿ ìàÿ..."˳òàðàòóðíà-ìóçû÷íàÿ êàìïàç³öûÿÌýòû: Âûõàâàöü ó íàâó÷ýíöࢠñâåòëàå ïà÷óöö¸ ëþáîâ³ ³ ïàâàã³ äà æàí÷ûíû-ìàö³, à ¢ ìàö³ — óñâåäàìëåííå ñâà¸é âÿë³êàé ì³ñ³³, ïà÷óööÿ ãîíàðó, øòî ÿíà Ìàö³.Àêöýíòàâàöü óâàãó íàâó÷ýíàê íà òûì, øòî ÿíû — áóäó÷ûÿ ìàö³, òàìó óæî öÿïåð òðýáà çðàá³öü ëþáî¢ äà ñâà¸é ìàö³ äçåéñíàé. Ïàêàçàöü âûõàâà¢÷àå çíà÷ýííå ìàñòàöêàé ë³òàðàòóðû, òâîðࢠâóñíàé íàðîäíàé òâîð÷àñö³, ìóçûê³, òâîð÷àé ðàáîòû íàâó÷ýíöࢠïà äàäçåíàé òýìå. Çàäà÷û: Ïðàâ³ëüíà àðãàí³çàâàöü äçåéíàñöü íàâó÷ýíöà¢, ÿêàÿ ¢çáàãàö³öü ³õ ñòàíî¢÷ûì âîïûòàì, ñòàíå ôàêòàðàì ôàðì³ðàâàííÿ ìàðàëüíûõ ïàâîäç³í, óäàñêàíàëåííåì ýòû÷íûõ ïîãëÿäࢠ³ ïåðàêàíàííÿ¢.Äëÿ äàñÿãíåííÿ ìýòû âûêàðûñòàöü ïîøóêàâû ìåòàä, ãóòàðêó, âûðàçíàå ÷ûòàííå, ³íñöýí³ðàâàííå, òâîð÷ûÿ ðàáîòû íàâó÷ýíöà¢, âûñòàâó êí³ã ïà òýìå. Âûÿâ³öü ðîëþ âóñíàé íàðîäíàé òâîð÷àñö³, ìàñòàöêàé ë³òàðàòóðû, óçàåìààäíîñ³í ó ñÿì'³ ¢ âûõàâàíí³ ëþáîâ³ äà ìàö³, ïàâàã³ äà æàí÷ûíû. Òëóìà÷àëüíàÿ çàï³ñêà˳òàðàòóðíà-ìóçû÷íàÿ êàìïàç³öûÿ "Àäç³íàÿ ìàÿ..." ïðûñâå÷àíà Äíþ ìàö³. Ìåðàïðûåìñòâà íàê³ðàâàíà íà âûõàâàííå ïàâàã³ ³ ëþáîâ³ äà ìàö³, ïàêîëüê³ ÷àëàâå÷àå ¢ ÷àëàâåêó ïà÷ûíàåööà ç áåñêàðûñë³âàé ³ ø÷îäðàé ëþáîâ³ ìàö³ äà ñâàéãî äç³öÿö³. Ó ñöýíàðû³ ðàñêðûòû øëÿõ³, ôîðìû ³ ìåòàäû âûõàâàííÿ. Äëÿ íàï³ñàííÿ ñöýíàðûÿ âûêàðûñòàíû íàñòóïíû ìàòýðûÿë: òâîðû ìàñòàö¬êàé ë³òàðàòóðû, âóñíàé íàðîäíàé òâîð÷àñö³, òâîðû Â.³òê³, Â.À.Ñóõàìë³íñêàãà, âûêàçâàíí³ âÿäîìûõ ëþäçåé, âûñòàâà êí³ã, òâîð÷ûÿ ðàáîòû íàâó÷ýíöà¢, ìóçû÷íûÿ òâîðû. Ðàçíàñòàéíûÿ â³äû äçåéíàñö³ (âûðàçíàå ÷ûòàííå, ìàñòàöêàå àïàâÿäàííå, ³íòýðâ'þ ç ìàö³, çà÷ûòâàííå âûòðûìàê ç ñà÷ûíåííÿ¢ íàâó÷ýíöà¢, ³õ àñàá³ñòûÿ âûêàçâàíí³, ì³í³-êàíöýðò, ìóçû÷íûÿ çàñòà¢ê³, óðó÷ýííå êâåòàê) äàïàìàãàþöü çðàá³öü ìåðàïðûåìñòâà ö³êàâûì, õâàëþþ÷ûì.äàñÿãíóöü ïàñòà¢ëåíûõ ìýò. Ìàö³ ïðûñâÿ÷àå ñÿáå äçåöÿì, ³ äçåö³ ïàâ³ííû àäêàçâàöü ¸é ëþáî¢þ, óâàãàé, êëîïàòàì. Ãýòà — àãóëüíà÷àëàâå÷àÿ íîðìà, à çàäà÷à âûêëàä÷ûêà — âó÷ûöü ñâà³õ íàâó÷ýíöࢠïðûòðûìë³âàööà ÿå. Ãýòû ìàòýðûÿë ìîæíà âûêàðûñòî¢âàöü ïðû ïàäðûõòî¢öû ñâÿòî÷íàãà â³íøàâàííÿ æàí÷ûí 8 Ñàêàâ³êà, ÿê ïàçàêëàñíàå ìåðàïðûåìñòâà, íà óðîêàõ, ïðû ïàäðûõòî¢öû âûõàâà¢÷ûõ ãàäç³í ó ïà÷àòêîâàé øêîëå. ÀáñòàëÿâàííåÇàëà ¢ïðûãîæàíà ïà-ñâÿòî÷íàìó. Íà ñöýíå ïëàêàò ç íàçâàé ìåðàïðûåìñòâà "Àäç³íàÿ ìàÿ...", ïàðòðýò æàí÷ûíû-ìàö³, ìàëþíê³ íàâó÷ýíöࢠ"Õàé çà¢ñ¸äû áóäçå Ìàìà",âûñòàâà êí³ã, ãðàìçàï³ñ ïåñåíü ïðà ìàö³, ñà÷ûíåíí³ íàâó÷ýíöࢠïà òýìå.Âûêàçâàíí³: Áåç ìàö³ íÿìà í³ ïàýòà, í³ ãåðîÿ.Ì.Ãîðê³. Äçåö³ ñâåòó, áåðàæûöå ìàö³! Ð.Ãàìçàòà¢. Ìû áóäçåì âå÷íà ¢ñëà¢ëÿöü òóþ æàí÷ûíó, ÷û¸ ³ìÿ Ìàö³... Ì.Äæàë³ëü. Ó ãîñö³ çàïðîøàíû ìàö³ íàâó÷ýíöà¢. (3-çà ñöýíû. ãó÷àöü ñëîâû) Ìàìà... ßêîå ñëîâà ìîæà ç ³ì ïàðà¢íàööà? Ìàìà... Ó ãýòûì ñëîâå ëàñêà ³ ïà÷óöö¸. Áà÷ûø, ñûíîê ìàëåíüê³ ñîíåéêó ¢ñì³õàåööà, Òû ÿìó, ëþáàÿ ìàìà, ñîíöà äàëà ³ æûöö¸. Â.Øûìóê "Ìàö³". Ãó÷ûöü ìóçûêà À. Ãàçìàíàâà "Ìàìà". Âûêëàä÷ûê: — Âàøàé óâàçå ïðàïàíóåööà ë³òàðàòóðíà-ìóçû÷íàÿ êàìïàç³öûÿ "Àäç³íàÿ ìàÿ...",ïðûñâå÷àíàÿ Äíþ ìàö³. (Íà ñöýíó âûõîäçÿöü 6 ÷ûòà÷î¢) 1 ÷ûòà÷. Ìàìà, ìàìà÷êà, ìàòóëÿ... — íàéì³ëàãó÷íåéøûÿ, íàéäàðàæýéøûÿ ñëîâû íà ñâåöå. Øòî ìîæà áûöü áîëüø ñâÿø÷ýííûì, ÷ûì ³ìÿ ìàö³? Äëÿ ëþáîãà ç íàñ: äç³öÿö³, ïàäëåòêà, þíàêà, ïàñ³âåëàãà äàðîñëàãà — ìàö³ — ñàìû ðîäíû, ñàìû äàðàã³ ÷àëàâåê íà çÿìë³, ÿê³ äࢠíàì æûöö¸. 2 ÷ûòà÷. Òàìó âåëüì³ ïðàâ³ëüíà ³ ñïðàâÿäë³âà,øòî ¢ Áåëàðóñ³, ÿê ³ ¢ ìíîã³õ êðà³íàõ ñâåòó,ç 1996 ãîäà äçåíü 14 êàñòðû÷í³êà çàöâåðäæàíû ÿê Äçåíü ìàö³. 3 ÷ûòà÷. Äçåíü ìàö³ ñóïàäàå ç âÿë³ê³ì íàðîäíûì ³ öàðêî¢íûì ñâÿòàì Ïàêðîâà¢. ßê òëóìà÷ûöü ïðàâàñëà¢íàÿ öàðêâà, Ïàêðîâû — ïàêðûâàëà Áîæàé Ìàö³, ÿêàÿ àáàðàí³ëà ëþäçåé àä áÿäû... 4 ÷ûòà÷. I íàøû ìàö³ ãàòîâû íà ñàìûÿ íåâåðàãîäíûÿ àõâÿðû äçåëÿ ø÷àñöÿ ñâà³õ äçÿöåé. Ìàö³ íå ïðîñòà ëþá³öü ñâภäç³öÿ,ñëàáàå ³ äóæàå, ïðûãîæàå ³ íåïðûãîæàå, ñïàêîéíàå ³ êðûêë³âàå, ìàö³ ðàçóìåå ÿãî ¢ ø÷àñö³ ³ ãîðû, ó ñìóòêó ³ ðàäàñö³, êàë³ æûöö¸ æîðñòêà àáûõîäç³ööà ç ³ì. 5 ÷ûòà÷. Òàê, ÿê ìàö³, íà ñâåöå í³õòî íå ¢ìåå Çà äçÿöåé õâàëÿâàööà ³ ïåðàæûâàöü. Òàê,ÿê ìàö³, í³õòî íå ¢ìåå íà ñâåöå Íåìà¢ëÿò ñâà³õ ïåñö³öü, êàëûõàíêó ñïÿâàöü. Òàê,ÿê ìàö³, í³õòî öÿáå íå ðàçóìåå, ßíà ñëîâàì ñóöåøûöü çà¢ñ¸äû ¢ áÿäçå. Àä ìàòóë³íûõ ñëî¢ öýëû ñâåò õàðàøýå, Íå, í³õòî íå çàìåí³öü, ìàòóëÿ, öÿáå. ß.Êðóïåíüêà "Ìàìà". 6 ÷ûòà÷. Ìàö³ — ïðàöà¢í³öà, ìàö³ — êàðì³ë³öà. Ìàö³ — çàñòóïí³öà. Ó öÿæê³ÿ õâ³ë³íû ñàãðàâàå ïðîìíÿì³ ñâà¸é ëþáîâ³, ñâåö³öü, êàë³ ö¸ìíà,ãðýå,êàë³ õîëàäíà, àääàå àïîøí³ êàâàëàê,êàë³ ãîëàäíà, çàêðûâàå ãðóäçüì³, êàë³ íàñö³ãàå ñìÿðîòíàÿ íåáÿñïåêà. (Ñûõîäç³öü ñà ñöýíû. Ãó÷ûöü âåðø Ñ. Áàñóìàòðàâàé "Ìàìà".) Ö³ õìàðû çáÿðóööà.ö³ âåöåð ïàäóå, Ö³ êðû¢äà ñóñòðýíå íà ñöåæêàõ æûööÿ — Õòî ãýòàê,ÿê ìàö³, öÿáå ïàøêàäóå? Äàðîñëàÿ, òû ³ öÿïåð ¸é äç³öÿ. Ó äàðîãó çá³ðàëà — í³áû àäðûâàëà Àä ñýðöà êðûâ³íêó, äçÿ¢÷ûíêó ñâàþ. À ÿê â³íàâàòûõ ÿíà á ïàêàðàëà Çà êîæíóþ ãîðêóþ ñë¸çêó òâàþ. ...Òóò çîðê³ íà õâàëÿõ, òóò â¸ñåë óñïë¸ñê³. Òóò ïîáà÷ ç òàáîþ ñÿáðû äàâ³äíà, I òû ¢ñ¸ ðàäçåé ïðûÿçäæàåø äàäîìó. À ìàö³ ñòàðýå. À ìàö³ — àäíà. Âûêëàä÷ûê: — Àä ðàçëóê³ ñóì, àä ðàçëóê³ áàë³öü ñýðöà ìàö³. Ó íàðîäçå ãàâîðàöü: "Øòî áîëüø ìÿêêàå, ÷ûì ïóõ?— ñýðöà ìàö³", "Øòî áîëüø öâ¸ðäàå, ÷ûì êàìåíü? — ñýðöà ìàö³", "Øòî áîëüø çà ¢ñ¸ ñïàãàäë³âàå?— ñýðöà ìàö³". Íåçäàðìà ³ñíóå ïðà ÿãî ïàâó÷àëüíàÿ ëåãåíäà: (Óêðà³íñêàÿ ëåãåíäà "Ñýðöà ìàö³" ¢ àïðàöî¢öû Ò.².Ëíàðîâ³÷. Ðàñêàçâàå íàâó÷ýíåö.) Ãó÷ûöü ìåëîäûÿ ïåñí³ "Ìàöÿðûíñêàÿ ïàìÿöü",ìóç. À.Ôåëüäìàíà. Ëåãåíäà "Ñýðöà ìàö³". Áû¢ ó ìàö³ àäç³í ñûí. Àæàí³¢ñÿ ¸í ç äçÿ¢÷ûíàé íåàï³ñàëüíàé ïðûãàæîñö³ ³ ïðû⸢ ÿå æûöü ó ðîäíóþ õàòó. Íå ïàëþá³ëà íÿâåñòêà ñâåêðûâ³ 1 êàæà ìóæó: "Íÿõàé òâàÿ ìàö³ íå çàõîäç³öü ó ïàêîé, íÿõàé æûâå ¢ ñåíÿõ!". Ñòàëà æûöü ìàö³ ¢ ñåíÿõ ³ áàÿëàñÿ ïàêàçàööà íÿâåñòöû íà âî÷û. Àëå ³ ãýòàãà ìàëàäîé æîíöû çäàëîñÿ ìàëà. Êàæà ÿíà ìóæó: "Êàá ³ äóõàì òâà¸é ìàö³ íå ïàõëà ¢ õàöå! Íÿõàé æûâå ÿíà ¢ õëÿâå!" Ñòàëà æûöü ìàö³ ¢ õëÿâå. Òîëüê³ íî÷÷ó âûõîäç³ëà ñà ñâàéãî ñõîâ³ø÷à. Àäíîé÷û íÿâåñòêà-ïðûãàæóíÿ àäïà÷ûâàëà ïàä ÿáëûíÿé ³ ¢áà÷ûëà, øòî ìàö³ âûéøëà ç õëÿâà. Ðàçãíåâàëàñÿ æîíêà ³ ïðûáåãëà äà ìóæà: "Êàë³ õî÷àø,êàá ÿ ç òàáîþ æûëà, çàá³ ñâàþ ìàö³, âûì³ ç ãðóäçåé ñýðöà ³ ïðûíÿñ³ ìíå". Íå ïàäóìࢠñûí, çà÷àðàâàëà ÿãî ïðûãàæîñöü æîíê³. Ïðûéøî¢ ¸í äà ìàö³ ³ êàæà: "Ïîéäçåì,ìàìà,ïàêóïàåìñÿ ¢ ðý÷öû". "Ïîéäçåì,ñûíîê,êàë³ òðýáà," — àäêàçàëà ìàö³. ²äóöü ÿíû êàìÿí³ñòûì áåðàãàì. Çà÷àï³ëàñÿ ìàö³ çà êàìåíü, ïàõ³ñíóëàñÿ. Ðàççëàâà¢ñÿ ñûí: "Øòî òû, ìàö³, ñïàòûêàåøñÿ? ×àìó ïàä íîã³ íå ãëÿäç³ø? ²äç³ õóò÷ýé, à òî ³ äà âå÷àðà ìû òàê íå äîéäçåì!" Ïðûéøë³, ðàñïðàíóë³ñÿ, ïàêóïàë³ñÿ... Ñûí çàá³¢ ìàö³, âûíÿ¢ ç ãðóäçåé ÿå ñýðöà, ïàêëࢠíà êëÿíîâû ë³ñòîê, íÿñå. Òðàïå÷àööà ìàëåíüêàå ñýðöà ìàö³. Çà÷àï³¢ñÿ ñûí çà êàìåíü, óïà¢, ïàá³¢ êàëåíà. Óïàëà íà âîñòðû êàìåíü ³ ãàðà÷àå ñýðöà ìàö³, àêðûâàâ³ëàñÿ, çàòðàïÿòàëà ³ ïðàøàïòàëà: "Ñûíî÷àê ìîé ðîäíåíüê³, äç³öÿòêà ìà¸, ö³ íå áàëþ÷à òû ¢ïà¢?"... Çàïëàêࢠñûí, ñõàï³¢ ãàðà÷àå ñýðöà, âÿðíó¢ñÿ äà ðàê³, óêëࢠñýðöà ¢ ðàçðýçàíûÿ ãðóäç³,àáë³¢ ãàðà÷ûì³ ñëÿçüì³. Çðàçóìå¢ ¸í, øòî í³õòî í³êîë³ íå ëþá³¢ ÿãî òàê ìîöíà, àääàíà ³ ø÷ûðà. ßê ðîäíàÿ ìàö³. I òàêîé ìîöíàé áûëà ëþáî¢ ìàö³ äà ñûíà, âåëüì³ ãëûáîê³ì áûëî æàäàííå ñýðöà ìàö³ áà÷ûöü ñûíà ðàäàñíûì ³ áåñêëàïîòíûì, øòî àäæûëî ñýðöà, çàãà³ëàñÿ ðàíà, à ìàö³ ¢ñòàëà ³ ïðûö³ñíóëà ãàëàâó ñûíà äà ãðóäçåé,ïðàìîâ³ëà: "ͳ÷îãà, ñûíêó, í³÷îãà. Íå ìîã ïàñëÿ ãýòàãà ñûí âÿðíóööà äà ñâà¸é æîíê³-ïðûãàæóí³, íåíàâ³ñíàé ÿìó ÿíà ñòàëà. Íå âÿðíóëàñÿ äàìî¢ ³ ìàö³. Ïàéøë³ ÿíû ¢äâà³õ ïàëÿì³, ëóãàì³, âûéøë³ íà øûðîê³ ïðàñòîð ³ ñòàë³ âûñîê³ì³ êóðãàíàì³. Âûêëàä÷ûê: — ×àìó ïåðàä ðàñêàçâàííåì ëåãåíäû áûë³ ïðûâåäçåíû ¢ ïðûêëàä âûøýéíàçâàíûÿ ïðûìà¢ê³? ßê ÿíû òëóìà÷àöü ïàâîäç³íû ñûíà ³ àäíîñ³íû ìàö³ äà ÿãî? (Ïðàöà ç ïðûñóòíûì³.) Âûêëàä÷ûê: — Ãýòà ëåãåíäà. Àëå ñýðöó ìàö³ ïðûñâÿ÷àþöü ñâàå òâîðû ìíîã³ÿ ï³ñüìåíí³ê³ ³ ïàýòû. Íàïðûêëàä, Ê.ʳðýåíêà ïðûñâÿ÷àå ãýòàé òýìå âåðø "Ñêàç ïðà ìàòóë³íà ñýðöà". (×ûòàííå âåðøà íà ôîíå ìóçûê³ Þ.×û÷êîâà "Ìàò÷ûí âàëüñ".) Ó ãàðà÷àå ñýðöà, ó ñýðöà ìàòóë³ Á³ë³ áîìáû âàðîæûÿ ³ âàðîæûÿ êóë³, I ïàë³ë³.³ ðàí³ë³ ìàòóë³íà ñýðöà, Êàá çìàãëàñÿ ìàòóëÿ, ñêàðûëàñÿ ñìåðö³. Àëå ¢ñ¸ ìàö³ âûíåñëà,óñ¸ ñöÿðïåëà — Çà ñûíêî¢ ñâà³õ ì³ëûõ, çà ³õ äóæàñöü ³ ñìåëàñöü, Çà äàðîã³ ³õ ñâåòëûÿ ¢ äîáðóþ ñëàâó, Çà âÿðòàííå ³õ,ëþáûõ, íà ðîäíóþ ëàâó. Ïåðàä ñýðöàì ìàòóë³íûì, ïåðàä ìàðàé ìàòóë³ Ñïàðàõíåë³ âàðîæûÿ áîìáû ³ êóë³, ͳáû âåòðàì. ðàçâåÿëà, ëþòóþ çãðàþ, Òóþ ñ³ëó âàðîæóþ, øòî ãðàç³ëàñÿ êðàþ. Ïëûâå ñîíöà ¢ áëàê³öå, óñ³ì ñâåö³öü ç³õîòíà, I ñûíû àáí³ìàþöü ìàòóëþ ïÿø÷îòíà. Íå çáà³ööà í³õòî ñàìàé ëþòàå ñìåðö³, Ïàêóëü êë³÷à ¢ æûöö¸ íàñ ìàòóë³íà ñýðöà. Âûêëàä÷ûê: — Ñàìààõâÿðàâàííå, ñàìàçàáûöö¸ — ìåíàâ³òà ãýòûÿ ñëîâû äàêëàäíåé çà ¢ñ¸ õàðàêòàðûçóþöü ìàò÷ûíó ëþáî¢. Ëþáî¢ ìàö³ äà äçÿöåé àáñàëþòíà áåñêàðûñë³âàÿ. Çàáûâàþöü, à ÷àñàì çäðàäæâàþöü ñÿáðû, ïàê³äàþöü êàõàíûÿ, àñóäæàþöü òàâàðûøû ïà ñëóæáå, ñóñåäç³, ³ òîëüê³ ìàö³ çà¢ñ¸äû ç íàì³.ëþá³öü ³ ðàçóìåå íàñ. À ö³ çà¢ñ¸äû ìû ðàçóìååì ãýòà?Ïàñëóõàéöå, êàë³ ëàñêà, ïðûò÷ó ïðà ñûíî¢ñêóþ ëþáî¢ ³ àäêàæûöå íà ïûòàííå: "×àìó, ÿê âû äóìàåöå, ñòàðû ñêàçà¢, øòî áû¢ ó ìàòóëü òîëüê³ àäç³í ñûí?". Ïðûò÷à: Òðû æàí÷ûíû áðàë³ âàäó ¢ êàëîäçåæû. Äà ³õ ïàäûøë³ ñûíû. Àäç³í ïàöàëàâࢠñâàþ ìàö³ ³ ïàáåã,íàïÿâàþ÷û,äàëåé. Äðóã³ ñïûòà¢: "Òû íå ñòàì³ëàñÿ.ìàìà?" — ³ ïà÷ࢠäàãàíÿöü òàâàðûøà. Òðýö³ ìî¢÷ê³ ¢çÿ¢ â¸äðû ³ ïàí¸ñ ³õ ó äîì. — Ñêàæû, ìóäðýö, — ñïûòàë³ ìàö³, — ÷ûé ñûí ñàìû ëåïøû? — Î, æàí÷ûíû, òóò áû¢ òîëüê³ àäç³í ñûí, — àäêàçࢠñòàðû. (Ðàáîòà ç çàëàé.) Âûêëàä÷ûê: — Äàâàéöå íà õâ³ë³íó ¢ÿâ³ì ñàáå, øòî êàë³ á àäíîé÷û âàøà ìàö³ ïðà÷íóëàñÿ ³ ñêàçàëà âàì: "ß âåëüì³, âåëüì³ ëþáëþ öÿáå, ñûíîê, äà÷óøêà! Áîëüø çà ¢ñ³õ íà ñâåöå!" I íå ñòàëà á í³÷îãà ðàá³öü äëÿ âàñ. ßíà æ ñêàçàëà ïðà ñâàþ ëþáî¢ äà âàñ. Õ³áà ãýòàãà ìàëà?À õ³áà íå òàê íåêàòîðûÿ ç íàñ àäêàçâàþöü íà ëþáî¢ ìàö³? Ëÿã÷ýé ñêàçàöü,÷ûì çðàá³öü — ãýòà âÿäîìà ¢ñ³ì. Âû — áóäó÷ûÿ ìàö³. À äëÿ òàãî êàá áûëî íå òîëüê³ ñêàçàíà, àëå ³ çðîáëåíà, êîæíàìó äç³öÿö³ ïàòðýáíà âûõàâàííå. Æûöö¸ ïàêàçâàå, øòî àäêàçíàñöü çà âûõàâàííå ëÿæûöü ó ñÿì'³ çâû÷àéíà íà ìàö³. À ÿê âû äóìàåöå? ßê ó âàøàé ñÿì'³? (Ðàáîòà ç çàëàé.) Âûêëàä÷ûê: — Òàê,âà ¢ñå ÷àñû ðîëÿ ìàö³ ¢ âûõàâàíí³ äçÿöåé áûëà ãàëî¢íàé ³ áÿññïðý÷íàé. Ìàö³ — ãýòà ãàëî¢íû âûõàâàöåëü. Ìåíàâ³òà ç ÿå ïà÷ûíàåööà âûõàâàííå ïà÷óööÿ¢. I êîæíàÿ ìàö³ âûõî¢âàå ïà-ñâîéìó, àëå æàäàå àãóëüíàãà, àäíàãî — ø÷àñöÿ äëÿ ñâàéãî äç³öÿö³. Âàøàé óâàçå ïðàïàíóþööà äçâå ñ³òóàöû³ âûõàâàííÿ äç³öÿö³ ÿê äëÿ áóäó÷ûõ ìàö³. Ïàñëÿ àäêàæûöå íà ïûòàííå: ßê ïàñòóï³ë³ á âû? ×àìó? Ïðàãíàÿ ìàö³(ðàñêàçâàå íàâó÷ýíêà.)Êàë³ õëîï÷ûê áû¢ ìàëåíüê³, ëþäç³ ãàâàðûë³: — Ó ãýòàãà äç³öÿö³ ïðàãíàÿ ìàö³: ÿíà í³êîë³ íå äàñöü ÿìó íàâàò öóêåðê³, íå ïàäçÿë³¢øû ÿå íàïàëîâó. Êàë³ õëîï÷ûê âûðàñ, ëþäç³ ãàâàðûë³: — Ó ãýòàãà õëîïöà ø÷àñë³âàÿ ìàö³: ¸í í³êîë³ íå ç'åñöü êàâàëêà, íå ïàäçÿë³¢øûñÿ ç ¸þ íàïàëîâó. Â. Àñååâà. Çëàÿ ìàö³ ³ äîáðàÿ ö¸òêàÓ Äàøàíüê³ áûë³ ìàö³ ³ ö¸òêà. ßíû àáåäçâå ëþá³ë³ ñâàþ äçÿ¢÷ûíêó, àëå âûõî¢âàë³ ÿå ïà-ðîçíàìó.Ìàö³ ïðûìóøàëà Äàøàíüêó ðàíà ¢ñòàâàöü.ïðûá³ðàöü ïàêîé,âó÷ûöü óðîê³. ßíà âó÷ûëà ñâàþ äà÷êó ìûöü ³ âûøûâàöü, ëþá³öü ïðàöó ³ íå áàÿööà í³ÿêàé ðàáîòû... À ö¸òêà í³÷îãà íå ïðûìóøàëà ðàá³öü: ÿíà ñàìà ðàøàëà çà Äàøàíüêó çàäà÷ê³.íà öýëû äçåíü àäïóñêàëà äçÿ¢÷ûíêó ¢ ëåñ ç ñÿáðî¢êàì³. — Ó ìÿíå çëàÿ ìàö³ ³ äîáðàÿ ö¸òêà,— ãàâàðûëà ñÿáðî¢êàì Äàøàíüêà. Àëå ïðàéøë³ ãàäû, ïðàéøëî ç ³ì³ äçÿö³íñòâà. Âûðàñëà Äàøàíüêà, ïàñòóï³ëà íà ðàáîòó. Íå íàõâàëÿööà íà ÿå ëþäç³ — çàëàòûÿ ðóê³ ¢ Äàøàíüê³: çà øòî í³ âîçüìåööà, õóò÷ýé çà ¢ñ³õ çðîá³öü... — Õòî æ ãýòà íàâó÷û¢ öÿáå òàê ïðàöàâàöü? — ñïûòàþöü, áûâàëà, æàí÷ûíû. Çàñóìóå Äàøàíüêà, àïóñö³öü ãàëàâó. — Âó÷ûëà ìÿíå ìàÿ ìàö³.äçÿêóé ¸é. À ïðà ö¸òêó Äàøàíüêà í³÷îãà íå ñêàæà... Â.Àñååâà. Äûñêóñ³ÿÏûòàííå: ßê ïàñòóï³ë³ á âû ¢ äàäçåíûõ ñ³òóàöûÿõ,?(Ðàáîòà ç çàëàé.) Âûêëàä÷ûê: — Íå ç'ÿ¢ëÿþööà âûêëþ÷ýííåì ç íàøàãà æûööÿ ³ êóð'¸çíûÿ âûïàäê³ àäíîñ³í áàöüêî¢ ³ äçÿöåé. Óÿâ³öå ñàáå: ìàëàäîìó.âûïåø÷àíàìó ýãà³ñòó ö³ ýãà³ñòöû ïðûñï³÷ûëà æàí³ööà ö³ âûõîäç³öü çàìóæ. I âîñü âàì àðûôìåòûêà: ýãà³çì + ìàëàäîñöü = öÿæàð ñÿìåéíàãà æûööÿ ìàëàäûõ êëàäçåööà íà ïëå÷û áàöüêî¢, à ÷àñöåé çà ¢ñ¸ — íà ïëå÷û ìàö³. Ñöýíêà "I òàêîå áûâàå..."(Íàäâÿ÷îðàê. Ó ïàêî³ çà ñòàëîì ñÿäçÿöü ìàëàäûÿ ìóæ ³ æîíêà. ßíû ÷àêàþöü ìàö³ æîíê³, êàá òàÿ ïðûãàòàâàëà âÿ÷ýðó. Ìàëàäû ìóæ ÷ûòàå ãàçåòû.)Ìàëàäàÿ æîíêà: Îé, êàë³ ¢æî ÿíà ïðûéäçå. Ìàëàäû ìóæ: Ëþäà, ãëÿíü, ó ãàçåöå íàï³ñàíà, øòî çà¢òðà ñâÿòêóåööà Äçåíü ìàö³. Ìàëàäàÿ æîíêà: I øòî ç òàãî? Ìàëàäû ìóæ: ßê øòî? Ìîæà, ïàâ³íøàâàöü ìàö³ òðýáà? Ìàëàäàÿ æîíêà: Ïàâ³íøóé, êàë³ òðýáà. (Ðàçäàåööà çâàíîê ó äçâåðû. Çàõîäç³öü ñóñåäêà.) Ñóñåäêà: Äîáðû äçåíü! Ìàëàäûÿ: Äîáðû äçåíü! Ñóñåäêà: À äçå æ âàøà ìàìà? Ìàëàäàÿ æîíêà: Äçå? Äçå? ßø÷ý ç ðàáîòû íÿìà. Ìû ÿå ¢æî äà¢íî ÷àêàåì! Ñóñåäêà: À ÿ äà ÿå ïà ñïðàâå ïðûéøëà. À âû ÷ûì çàéìàåöåñÿ? Ïý¢íà, âÿ÷ýðó ãàòóåöå? Ìàëàäû ìóæ: Íå, ìû öåø÷ó ÷àêàåì. Äû âîñü ÿíà ñ¸ííÿ âåëüì³ çàòðûìë³âàåööà. Ñóñåäêà: À õòî æ âÿ÷ýðó ãàòàâàöü áóäçå? Ìàëàäàÿ æîíêà: Ìàìà, âÿäîìà. Ñóñåäêà: Òàê. Âÿ÷ýðó ìàìà ãàòóå, à õòî æ ó õàöå ïðûá³ðàå, áÿë³çíó ìûå? Ìàëàäàÿ æîíêà: Õì, êàá ÿ ÿìó ÿø÷ý ³ øêàðïýòê³ ìûëà! Ìàìà ìûå! Ñóñåäêà: ×ûÿ ìàìà? Ìàëàäàÿ æîíêà: ßê ÷ûÿ? Ìàÿ. ßíà æ ó íàñ æûâå! Ñóñåäêà: Äçåòê³,òî ö³ æ ìàìà æûâå ¢ âàñ? Âû æ ¢ ÿå æûâÿöå! Äàë³ Áîã, âîñü ÿê³ ñâåò ïàéøî¢. Àõ, ÿêîå æûöö¸ íàñòàëà! (Äà çàëû.) Áåäíàÿ ìàö³, ÿê ÿíà öåøûëàñÿ, àääàþ÷û ñâàþ àäç³íóþ äà÷óøêó çàìóæ, ÿêîå âÿñåëëå çàêàö³ëà, ó äà¢ã³ ïà¢ëàç³ëà. I öÿïåð ç ñ³ë âûá³âàåööà, êàá òîëüê³ äàãàäç³öü "äçåòêàì". À ìàëàäûì ãýòà ¢ñ¸ òàê ïàäàáàåööà, øòî êàòîðû ãîä íå çëàçÿöü ç ìàò÷ûíàé øû³. (Çâàíîê. Ñóñåäêà àä÷ûíÿå äçâåðû. Óâàõîäç³öü ìàö³, íàãðóæàíàÿ ñóìêàì³, ñòîìëåíàÿ.) Ìàö³: Äîáðû äçåíü, ñóñåäà÷êà! Ñóñåäêà;Äîáðû äçåíü, Ãàííà÷êà, äîáðû äçåíü! Ìàö³: Âîñü áÿãó, ñïÿøàþñÿ, íå ìàãó ¢ñþäû ïàñïåöü, êàá óïðàâ³ööà ³ íà ðàáîöå, ³ äîìà. ß æ âåäàþ, øòî äçåòê³ ìàå, ãàëîäíûÿ ñÿäçÿöü, ìÿíå ÷àêàþöü. À ÿ æ ïàêóëü ó àäç³í ìàãàç³í ïàáåãëà, ó äðóã³, òî ³ ÷àñ ïðàéøî¢. (Äà ñóñåäê³.) Ñÿäçü, ñóñåäà÷êà, ïàñÿäç³, ÿ çàðàç. (Äà "äçÿöåé".) Çàðàç, "äçåòê³", çàðàç, âÿ÷ýðó çãàòóþ, ïàÿñöå. Äà÷êà: Òîëüê³ õóò÷ýé, ìàìà!, Çÿöü (óñòàå ç-çà ñòàëà, ïàäûõîäç³öü äà ìàö³): Ïàâàæàíàÿ öåø÷à! ³íøóåì Âàñ ç Äí¸ì ìàö³! Æàäàåì Âàì ìîöíàãà çäàðî¢ÿ, êàá âû ÿø÷ý äî¢ãà ìåë³ ñ³ëó íàì åñö³ âàðûöü ³ ïðàöàâàöü íà ðàáîöå, òàäû, âÿäîìà, ³ ãðàøûìà äàïàìîæàöå! Ìàö³:Äçÿêóé, äçåòê³! Áà÷ûø, ñóñåäà÷êà, ÿê³ ¢ ìÿíå çÿöü, ÿê ìÿíå ïàâàæàå! Çÿöü:Íó,à öÿïåð,öåø÷à,ïàñïÿøàéñÿ, êàë³ ëàñêà, ç âÿ÷ýðàé. Ìû ¢æî ³ òàê äà¢íî ÷àêàåì, åñö³ õî÷àööà. Íà ãàëîäíû ñòðà¢í³ê ³ òýëåâ³çàð íå ãëÿäç³ööà. (Ìàö³ ãàòóå âÿ÷ýðó ³ ïàäàå íà ñòîë.) Ìàö³: Ñìà÷íà åñö³, äçåòà÷ê³! (Äà ñóñåäê³.) Íó âîñü, öÿïåð ïîéäçåì, ñóñåäà÷êà, ó äðóã³ ïàêîé,ïàãàâîðûì. (Ìàö³ ³ ñóñåäêà âûõîäçÿöü. Ìàëàäûÿ ïàåë³. Çÿö³ ïàöÿãíó¢ñÿ çà ñòàëîì, ïàçÿõíó¢.) Ìàëàäû ìóæ (äà æîíê³): Íó, äàðàæýíüêàÿ, öÿïåð ³ àäïà÷ûöü ìîæíà. Øòî òàì ïà òýëåâ³çàðû ïàêàçâàþöü? Ìàëàäàÿ æîíêà: Äû òóò ïåðàäà÷û ¢ñå ïðà çà¢òðàøí³ Äçåíü ìàö³. Ìàëàäû ìóæ: Óêëþ÷àé òýëåâ³çàð! Âûêëàä÷ûê: — Ïàäîáíûÿ "³äûë³³" í³ ¢ ÿêóþ ñòàòûñòûêó íå ¢âàõîäçÿöü, àëå æ ÿíû — ñóìíû âûí³ê âûõàâàííÿ ³ æûööÿ. Ìû ñïàäçÿ¸ìñÿ, øòî òàêàÿ ñöýíà ïàñëóæûöü äëÿ êîæíàãà ç âàñ äîáðûì óðîêàì,áî ç áîêó ëåïø â³äàöü óñå íåäàõîïû. ßê âû äóìàåöå, äçå áûëà äàïóø÷àíà ïàìûëêà ¢ âûõàâàíí³? (Ðàáîòà ç çàëàé.) ßê âû óÿ¢ëÿåöå ñâàå àäíîñ³íû ç áàöüêàì³, êàë³ áóäçåöå ìåöü ñâàþ ñÿì'þ? Âûêëàä÷ûê: — Ó íàñ ó çàëå ïðûñóòí³÷àþöü ìàìû íàøûõ íàâó÷ýíöà¢. ²íòýðâ'þ ç ìàö³: ßê³ÿ àäíîñ³íû ¢ âàñ ç äà÷êîé ö³ ñûíàì? Âûêëàä÷ûê çà÷ûòâàå âûòðûìê³ ç ñà÷ûíåííÿ¢ íàâó÷ýíöࢠïðà ìàö³, çâÿðòàåööà äà âûñòàâû ìàëþíêࢠÍàâó÷ýíêà: À öÿïåð ìåíàâ³òà äëÿ âàñ, ïàâàæàíûÿ ìàòóë³,ïðàãó÷ûöü íàø íåâÿë³ê³ êàíöýðò. (Êàíöýðò 5-6 íóìàðî¢.) (Íà ñöýíó âûõîäçÿöü 3 ÷ûòà÷û.) 1 ÷ûòà÷. Ñàìûÿ äîáðûÿ âî÷û — ìàì³íû. Ñàìûÿ äáàéíûÿ ðóê³ — ìàì³íû. Ñàìàå ÷óéíàå ñýðöà — ìàì³íà. Ñàìàÿ ø÷ûðàÿ ïåñíÿ — ìàì³íà. Ñàìàÿ ñâåòëàÿ ðàäàñöü — ìàì³íà. Ì.Ïàçíÿêî¢ "Ìàòóëÿ". 2 ÷ûòà÷. Äçÿêóé,Ìàìà,çà ÷óéíàå ñýðöà ßê³ì òû ìÿíå íàäçÿë³ëà. Ñâåò øûðîê³ íà¢êðóã — Äçÿêóé,Ìàìà, çà êðûëû. 3 ÷ûòà÷. Äçÿêóé,çà ø÷ûðàñöü, Ìàìà, ßêîé àäïóñö³ëà íÿìàëà, I çà ðîäíàå ñëîâà, Øòî ïàéøëî íà àñíîâó Ïðàöû ìà¸é íàéïåðøàé. Äçÿêóé,Ìàìà. Í.Çàãîðñêàÿ "Äçÿêóé, Ìàìà." (Óðó÷ýííå êâåòàê ìàòóëÿì. Ãó÷ûöü ìóçûêà Â.̳ãóë³ "Ïàãàâàðû ñà ìíîþ, ìàìà".) Ãó÷ûöü: âåðø ó àïðàöî¢öû âûêëàä÷ûêà Ò.²Àíàðîâ³÷. Ïðàáà÷öå,ì³ëûÿ ìàòóë³ Ìàëàäûõ ñâà³õ äà÷îê: Øòî âàñ äà ñýðöà ðýäêà òóë³ì, Øòî íå ñö³ðàåì ñë¸ç ñà ø÷îê, Øòî ç âàì³ ãóòàðûì íå ÷àñòà, Øòî ìû ¢ñ¸ íåêóäû áÿæûì, Ñÿáðî¢ê³ êë³÷óöü íàñ íà òàíöû, Òî íàä óðîêàì³ äðûæûì: Øòî ë¸ãê³ õëåá ó íàñ íàäç¸ííû, Øòî ñâÿòà — ðýäê³ ãîñöü ïàä ÷àñ, Øòî ¢ñ¸ òàê øýðà ³ áóäç¸ííà... Àëå æ ìû ëþá³ì.ëþá³ì Âàñ! Âûñòàâó êí³ã ïà òýìå ïðàâîäç³öü á³áë³ÿòýêàð. Âûêëàä÷ûê: — Çàêàí÷ýííåì íàøàãà ìåðàïðûåìñòâà íå çàêàí÷âàåööà Äçåíü ìàö³. ¨í áóäçå ³ñíàâàöü äà òîé ïàðû,ïàêóëü ³ñíóå íà çÿìë³ ãýòàå ãàíàðîâàå ñëîâà "Ìàìà",à ãýòà —âå÷íà!
|